Những "hàng rào" khó vượt

Rock ở các nước khác có
nhiều đề tài về tình yêu, tôn giáo, chiến tranh lẫn thất nghiệp, tệ nạn
xã hội… để các ban nhạc khai thác, với cái nhìn thẳng thắn và đôi khi
quá khích. Những đề tài tương tự như thế không xa lạ gì ở Việt Nam,
nhưng đưa vào âm nhạc là một thách thức.

Đề tài của rock Việt chủ yếu là tình yêu, vấn đề xã hội như giao thông,
ma túy, môi trường, về những nỗi ám ảnh nội tâm, sức mạnh tiềm ẩn của
con người… Một phần nguyên nhân, khi du nhập vào Việt Nam, thể loại
rock đã có sự chọn lọc để thích nghi.

Nhưng một số ban
nhạc cũng tự làm khó mình khi chọn đề tài. Thời gian gần đây rock Việt
xuất hiện một số ban nhạc theo đuổi thể loại Death Metal, nhưng cũng
phải bỏ qua những đề tài như về tôn giáo. Đó không hẳn là một rào cản
khó, không thể cải thiện. Nhạc sĩ Trần Lập, cựu thành viên của ban nhạc
rock Bức Tường chia sẻ: "Chẳng có gì khó khăn như người ta vẫn đồn
thổi. Khó khăn chỉ đến với những ban nhạc tự làm khó, làm khổ mình
thôi".

Thực tế, ngôn ngữ tiếng Việt có những hạn chế nhất định để sáng tác rock. Âm tiết tiếng Việt  mang tính đơn âm, rõ ràng, được tách, ngắt riêng biệt. Khác với các ngôn ngữ khác, âm tiết nào của tiếng Việt cũng mang một thanh điệu nhất định. Anh Nguyễn Đạt, trụ cột của ban nhạc Da Vàng cho biết: "Sáng tác nhạc rock bằng tiếng Việt là rất khó, từ ngữ và thanh điệu tiếng Việt là một rào cản để có thể cho ra đời những tác phẩm rock tốt".

Nhưng cốt lõi vẫn nằm ở trình độ sáng tác. Đặc trưng của rock là các ban nhạc tự sáng tác ca khúc. Nhưng phần nhiều các nhóm rock Việt hiện chưa có khả năng cho ra đời những sáng tác đột phá. Ít có ban định hướng theo chuyên nghiệp, các thành viên cũng không được đào tạo bài bản. Rất nhiều rocker hiện chơi nhạc theo sở thích, đánh được vài bài rồi lập nhóm, không có định hướng rõ ràng. Thậm chí việc chơi lại nhạc nước ngoài, nhiều ban còn chơi chưa xong nói chi đến sáng tác.

Trong hơn 50 ban nhạc rock hiện nay, chỉ có vài ban được đào tạo bài bản như Unlimited, Ngũ Cung, Prophecy. Nguyễn Đạt đánh giá: "Theo tôi, hiện có một số ban có khả năng sáng tác và chơi tốt như Thủy Triều Đỏ, Ngũ Cung, Unlimited, Microwave, Prophecy, Gạt Tàn Đầy…".

90% người Việt không "khoái" rock?

Sự tương tác, đón nhận từ phía khán thính giả, cũng là nguyên nhân khiến nhiều nhà sản xuất âm nhạc "lơ" đi mảng nhạc rock. Ngoài vài album Đường lên đỉnh vinh quang (Bức Tường), S.O.S (Da Vàng), Đất mẹ (Atomega), được dân trong giới và công chúng đón nhận, thì hầu như chưa có thêm album nào được các nhà sản xuất mặn mà. Ban Atmosphere tung ra demo album Mắt xích với một vài sáng tác về đề tài tệ nạn xã hội nhưng không thể phát hành chính thức do không có nơi nhận phát hành.

Thói quen, "gu" nghe rock Việt Nam của công chúng chưa có, nếu có cũng chỉ theo phong trào. Tường An, vocal của nhóm Sagometal chia sẻ: "Chúng tôi chơi vì niềm yêu thích đặc biệt đối với rock, chứ để ban nhạc sống được và chuyên tâm hoạt động với dòng nhạc này thì rất khó".

Cùng quan điểm, anh Nguyễn Đạt cho biết: "Hạn chế này xuất phát từ đặc điểm văn hóa của chúng ta. Theo tôi, có đến 90% người Việt không thích nghe rock. Vậy thì rất khó lòng kích thích rock hoạt động mạnh như các thể loại nhạc đang thịnh hành trong giới trẻ Việt Nam hiện nay".

Dù rock du nhập vào Việt Nam từ thập niên 1960, 1970 của thế kỷ trước, nhưng hiện chỉ có chưa đầy 30 ca khúc rock thuần Việt phổ biến và được nhiều người biết đến. Dù biết "luật chơi" của sân chơi rock trong các buổi biểu diễn là cần có những bài "đỉnh", đánh dấu tên tuổi của các nhóm nhạc cựu trào cũng như các nhóm mới xuất hiện sau này. Nhưng vì sao Da Vàng suốt mấy chục năm qua vẫn chỉ có Bạch Đằng giang, S.O.S, Vòng tay bè bạn, Microwave chỉ có Ước mơ, Sống, Tìm lại, Bão đêm, Rock Alpha với Cát bỏng, Nhớ người đã xa, Lãng quên…?

Giới trẻ Việt vẫn đón nhận rock, chờ đợi những sáng tác mới nếu chúng nằm ở một mức chấp nhận được so với những dòng nhạc phù hợp văn hóa Việt, tai nghe Việt. Chỉ có một vài nhóm rock làm được điều này như Da Vàng, Bức Tường, Microwave. Nếu trang bị đủ kiến thức, bản lĩnh và tố chất biểu diễn tốt, rock Việt có thể sống tốt. Với trình độ lĩnh hội và biểu diễn của một số nhóm rock, nếu được đầu tư bài bản, có người quản lý chuyên nghiệp, rock Việt hoàn toàn có thể "vượt rào", hoạt động chuyên nghiệp hơn.